1. Daan van Baarsen
Daan van Baarsen (1864 – 1946) was de grondlegger van het bedrijf. Hij startte zijn werkzaamheden als binnenvaartschipper rond 1885. In 1911 ging hij met zijn gezin in Amsterdam aan wal en slaagde er in zich te vestigen als handelaar in zand en grint.
Daan’s moeder was de dochter van een schipper. Zij trouwde met Jacob van Baarsen en die werd van lieverlee zelf ook schipper. Zo groeide Daan op in een schippersfamilie. Daan was de oudste jongen en ontwikkelde al vroeg een gevoel van verantwoordelijkheid. Hij trad op als toeziend voogd van zijn jongere broers toen zijn vader kwam te overlijden en ontpopte zich al snel tot een centrale figuur in zijn familie. Hij was ondernemend. Hij was koppig, soms stug, misschien ook humeurig, maar zeker ook rechtvaardig en recht op de man af.
Hij werkte als schippersknecht bij zijn vader. Na verloop van enige tijd kocht hij een eigen schuit. Hij nam vrachten aan en verhandelde zijn waar. Hij pakte het werk aan waar het werd aangeboden. Hij voer in de Beemster, in Kennemerland en in Amsterdam en directe omgeving. Aanvankelijk met mest en puin, later zand, grint, en basaltstenen. Later schakelde hij ook andere schippers/familieleden in en kon daardoor grotere opdrachten aan. Hij werd de alleenvertegenwoordiger in Amsterdam van Den Breejen van den Bout, een zandleverancier uit Nijmegen.
Eenmaal aan wal zocht hij samenwerking met anderen in de handel in puin, in bestrating, in dijk- en wegenbouw. Hij nam werken aan. Kocht een terrein in Buiksloot voor de overslag van bouwmaterialen en voor de opslag van scheepstuigage en overslagmaterieel. Hij kocht een huis aan de Kromme Waal en stichtte in 1926 de NV Grint- en Zandhandel D. van Baarsen en in 1927 de Transportmaatschappij “De Kleine Scheepvaart”. In 1930 kocht hij een terrein in Halfweg, dat zijn zoon Nico al in gebruik had als opslagplaats voor zijn aannemerij. Ook dat terrein wilde hij inrichten voor de overslag van bouwmaterialen.
Daan leidde zijn bedrijf met straffe hand. Hij had vier zonen en vijf dochters. Uiteindelijk kwamen drie van zijn zonen in zijn bedrijf. In 1938 droeg hij de directie van de zaak aan hen over. Hij overleed in 1946. Op dat moment voeren zo’n 15 vaste schippers voor de zaak en was de onderneming in het bezit van 12 vrachtauto’s. De onderneming had toen een omzet ter grootte van ƒ 1.000.000, een balanstotaal van ƒ 500.000 en een eigen reservekapitaal van ƒ 150.000.
2. De NV Grint- en Zandhandel v/h D. van Baarsen
De NV Grint- en Zandhandel is weliswaar door Daan van Baarsen opgericht, maar zijn zonen, Daan Jr., Willem en Nico hebben de NV echt tot ontwikkeling gebracht. Zij omarmden in de jaren ’30 het gemotoriseerde vrachtverkeer en startte in de jaren ’50 de productie van bouwmaterialen op industriële wijze.
Daan Jr., zetelde op de Kromme Waal. In navolging van zijn vader dirigeerde hij de zaak voortvarend. Goed voorbeeld doet goed volgen. Hij volgde de veranderingen in de branche op de voet en verbond zich gemakkelijk met compagnons om nieuwe bedrijfsactiviteiten op te zetten. Nico, de oudste van de drie en een beetje de “Einzelgänger”, woonde op het terrein op Halfweg en leidde daar de zaken. Na nog wat avonturen in de aannemerij concentreerde hij zich uiteindelijk op zijn werf. Willem, de “verzoener”, gaf leiding aan de werf in Buiksloot en daarmee tevens aan het “kantoor”, waar de boekhouding en de staf van het bedrijf werden gehuisvest.
3. De Drijfsteenfabriek en een Kalkmortelcentrale
Na de oorlog richten de drie broers een Vennootschap onder Firma op, de “Drijfsteenfabriek Gebroeders Van Baarsen”. Deze firma wordt eigenaar van de sintelfabriek te Halfweg. De behoefte aan bouwmaterialen lijkt in die periode onverzadigbaar. De industriële productie van bouwmaterialen komt op. Het Van Baarsen bedrijf verandert van een typisch handelsbedrijf naar een meer industrieel productiebedrijf.
De zonen van de drie broers komen in de jaren ’50 bijna allemaal in de zaak te werken. Ze pakken de nieuwe ontwikkelingen makkelijk op. De zaak komt verder in een stroomversnelling. Daan Nzn. bouwt de sintelsteenfabriek uit. Piet Wzn. bouwt een nieuwe kalkmortelfabriek. Daan Dzn. geeft leiding aan de Puincombinatie en het Aangenomen Werk.
Door toedoen van het meer industriële deel van het bedrijf, verandert de interne bedrijfsvoering. Het afleveren van kleine porties bouwmaterialen op bestelling maakt plaats voor het toeleveren van gegarandeerde kwaliteitsprodukten aan de handel. Als Daan Nzn. in 1957 uit de zaak stapt, komt de onderlinge verhouding tussen de drie families onder druk te staan.
4. Het Concern Van Baarsen
Eind jaren ’50 stapt Van Baarsen in de betonmortelproduktie. De jongere generatie ruikt haar kansen. De energie waarmee ze er tegenaan gaat, schept een sfeer van optimisme. Aan deze stemming zijn de goede bedrijfsresultaten uit die periode mede debet.
Met de handel in bouwmaterialen op meerdere werven, de lichtbetonfabriek in Halfweg, de kalkmortelproductie van de EAKB aan de Luchtvaartstraat in Amsterdam West, de betonwarenindustrie in Geertruidenberg en de betoncentrales in Amsterdam Noord, op de Luchtvaartstraat en op Halfweg krijgt het bedrijf al echt het karakter van een “concern”. En daar hoort een concernleiding bij en daar hoort een staf bij. Maar de organisatie wordt rommelig. Er is onvoldoende afstemming; er wordt hard gewerkt, dat zeker, maar soms lijkt het er op of iedereen maar wat doet. Een op handen zijnde reorganisatie wordt keer op keer uitgesteld.
In deze periode worden de eerste aanzetten gedaan tot groei van de vermogens van de privé vermogens van de Van Baarsen personen die in de NV werken. Oom Nico kan zich met deze ontwikkeling niet verenigen. Er spelen meerdere kwesties tussen de families en uiteindelijk komt het tot een breuk. In 1966 wordt oom Nico uitgekocht. De vernieuwde lichtbetonfabriek in Halfweg wordt bij die gelegenheid overgedragen aan DATO Vloeren. Ook Ton verlaat dan de onderneming.
5. De Van Baarsen Groep
Daan Jr. en Piet, worden in 1967 benoemd tot directeur. De werf in Buiksloot wordt onteigend en er wordt een compleet nieuwe werf ingericht in Amsterdam Noord aan het Zijkanaal I. Het bedrijf stevent af op een grote toekomst: een gloednieuwe betonmortelcentrale, gebouwd volgens de nieuwste inzichten in de techniek, een nieuw kantoor en verdere uitbouw van het assortiment bouwmaterialen. Werk aan de winkel, dus.
In de zomer van 1969 verhuist het kantoor van Buiksloot naar het nieuwe terrein. Ook wordt een nieuwe organisatiestructuur ingevoerd. Er komen afdelingen met afdelingshoofden; er komen beoordelingsrondes, er wordt gewerkt met afdelingsbudgetten. En de automatisering doet zijn entree. Piet wil het professioneel gaan aanpakken. Het “concern” Van Baarsen wordt een “Groep” van ondernemingen. Het groepsidee duidt ook op de saamhorigheid die Piet er in wil krijgen. Het past in het tijdsbeeld. Er zijn 159 mensen bij de Groep werkzaam, verdeeld over weekloonpersoneel (104), stafpersoneel inclusief directie en adviseurs (47), en de Rederijen en Cement Tankvaart (8).
Statutair wordt de naam van de onderneming omgezet in de NV v/h D. van Baarsen en snel daarna in D. van Baarsen BV. Per 1 januari 1970 wordt ook een Raad van Commissarissen opgericht. Hierin nemen twee buitenstaanders zitting. Daarmee worden de bestuursverhoudingen in de top van de organisatie geformaliseerd. Het spel wordt anders gespeeld. De afstanden worden groter. Ook tussen de directie en hun “naaste medewerkers”.
6. Het Nieuwe Spel
De reorganisatie van het bedrijf heeft niet meteen het gewenste effect. De commissarissen dringen aan op goede begrotingen en nacalculaties van de onderscheiden afdelingen. Er komt een aparte na-calculatieafdeling. De rapporten met voor- en nacalculaties worden dikker en dikker. Daan Jr. heeft er niet veel mee op. Hij is van de ‘handigheidjes’ en ‘contacten buiten de deur’. Maar Piet wil de organisatie op orde krijgen. Een scheiding der geesten dringt zich steeds meer op.
Om een antwoord te vinden op de teruglopende omzet in bouwmaterialen wordt in 1972 een marketingman aangesteld: Van Anholt. Die pleit voor uitbreiding van het assortiment, dichter naar de eindgebruiker: een tuincentrum, misschien een supermarkt in bouwmaterialen, wand- en vloertegels, kant en klaar garages, een keukencentrum. Maar het wil niet echt lukken.
De organisatiestructuur wordt in 1974 opnieuw bijgesteld. Er worden drie sectoren ingesteld: Beton- en Kalkmortel, Bouwmaterialen en Bouw Uitvoering. Van Heesch, inmiddels de derde commissaris, wordt “gedelegeerd” aan de directie. Hij wordt belast met de algehele leiding en de directe verantwoordelijkheid voor de sector Bouwmaterialen. Daarmee wordt de leiding van het bedrijf in handen gegeven van iemand van buiten de familie.
Daan Jr. en Piet komen klem te zitten tussen de gedelegeerd commissaris en de sectorleiding. Nico Wzn. verlaat de onderneming en begint voor zichzelf. Ook Daan Wzn. maakt plannen in die richting.
Midden jaren ’70 lopen de activiteiten in de bouw drastisch terug. Het vertrouwen in de toekomst van de bouwnijverheid neemt af. De groei is er uit. De omzet in bouwmaterialen loopt terug. De te grote ‘overhead’ wordt een zware last. De bodem van de kas raakt in zicht, de bank wordt een belangrijke crediteur. De directie komt voor de vraag te staan welke koers het bedrijf vaart.
Donkere wolken pakken zich samen en in 1975 vindt een sanering plaats. Daan Wzn. begint dan een eigen zaak. Het Van Baarsen concern, inclusief de BEM en de Rederijen, is dan inmiddels uitgegroeid tot een balanstotaal van bijna ƒ 25 mln. met een omzet van meer dan ƒ 20 mln. De onderneming is financieel gezond, maar het rendement blijft achter.
Er volgen tropenjaren. Van Heesch stuurt aan op uitbreiding van het assortiment bouwmaterialen dichter bij de consument. Van Baarsen start met Gamma winkels. Te beginnen in Amsterdam West.
De betonmortelproducenten in Amsterdam zijn strak georganiseerd. Er komt haast geen concurrent tussen. Als het Albeton toch lukt, breekt de concurrentie uit. Nu dreigt ook de betonmortel productie verliesgevend te worden! Aansluiting bij een grotere speler lijkt de enige uitweg om dat bedrijfsonderdeel te continueren. De betonmortel wordt in 1977 verkocht aan de Mebin. Theo Wzn., Piet de Hoog, expeditie en chauffeurs gaan mee over naar de Mebin. Wat bij D. van Baarsen BV aan bedrijfsactiviteiten over blijft, leidt grotendeels verlies. De directie zal een keus moeten maken: stoppen of doorgaan?
7. Van Baarsen Beheer BV
De verkoop van de betonmortel halveert het bedrijf. Er wordt besloten de rest van de onderneming af te bouwen. De bedrijfsactiviteiten worden onder een ‘holding’ gehangen: Van Baarsen Beheer BV. Zo kan gemakkelijker het rendement van elke activiteit worden beoordeeld. Het Keuken- en Interieurcentrum is geen succes. Het trekt onvoldoende belangstelling. Bij gebrek aan kennis en ervaring en onvoldoende financiële armslag stapt Van Baarsen in 1979 uit de keukenmarkt. Ook de activiteiten in de bouw worden beëindigd.
In 1982 wordt het bedrijfsterrein in Halfweg verkocht. De Mebin neemt het aandeel in het NCVK over. De Rederij wordt aan de Mebin verkocht. Het aandeel in Van Baarsen – Bastiaanse wordt verkocht aan de familie Bastiaanse. De bankschuld wordt in één keer afgelost. Van de overgebleven liquide middelen wordt een beleggingsportefeuille samengesteld.
Piet krijgt meer bestuurlijke taken: twee commissariaten en het voorzitterschap van Silex en van Sabulum. Ook Daan Jr. vervult kort enkele commissariaten maar zijn aandacht gaat voornamelijk uit naar het beheer van de drie Gamma winkels.
In juli 1985 wordt Piet getroffen door een herseninfarct en besluit hij zich uit het zakenleven terug te trekken. Daan Jr. slaagt er in de Gamma’s aan de Fa. Goedhart en aan Stoel van Klaveren te verkopen. In 1987 worden de EAKB BV, het vloerenbedrijf en de resterende groothandel in bouwmaterialen verkocht. De Mebin koopt het resterende terrein Zijkanaal I in Amsterdam Noord. Op 13 oktober 1989 is het eindelijk zo ver. Van Baarsen Beheer BV, inclusief het kantoorgebouw aan de Regulateurstraat in Amsterdam Noord en de beleggingsportefeuille, wordt overgedragen aan de Fa. Goedhart. Op 9 april 1991 wordt een akte van betaling en kwijting getekend. Daan Jr. sluit als laatste het kantoor.